یکی از گیاهان موجود در دنیای طبیعت که سرشار از خواص درمانی و دارویی است، گیاه ثعلب است. شاید چندان با نام ثعلب آشنا نباشید اما بهتر است بدانید که ثعلب همان گیاه ارکیده ای است که بسیاری از مردم آن را به عنوان یکی از زیباترین و خاص ترین گل های جهان می شناسند.
از کاربردهای گیاه ثعلب می توان به موارد مصرف در طب سنتی، پوست و مو، آشپزی، تهیه دسر و... اشاره نمود که در ادامه به ذکر عوارض و محدودیت های آن و تشریح مواردی از این قبیل خواهیم پرداخت.
در ابتدا بهتر است با مشخصات این گیاه شگفت انگیز آشنا شده و اطلاعات مفیدی در خصوص نوع، برداشت و ترکیبات شیمیایی آن بدست آوریم.
ثعلب چیست؟
ثعلب، یک گیاه پایا و چند ساله است که با گل های خوشه ای و برگ های تیز شناخته می شود. گل های این گیاه دارای رنگ صورتی یا سفید و خطوط بنفش و ارغوانی است و به همین علت در خانواده ارکیده ها قرار می گیرد. خاصیت دارویی و شگفت انگیز این گیاه از غدد زیرزمینی به رنگ صورتی و سفید حاصل می شود.
طعم ثعلب ترکیبی از طعم شیرین و تند بوده و اندکی لزج به نظر می رسد. این گیاه در اوایل فصل بهار شکوفه کرده و در اواخر این فصل، گل های زیبای آن را مشاهده خواهید کرد. این گیاه به علت داشتن طبع گرم و مرطوب تاثیر بسیار زیادی در درمان بیماری ها و ایجاد تعادل طبع در افراد مختلف دارد.
برداشت ثعلب
غدد زیر زمینی گیاه ثعلب در اوایل تابستان قابل برداشت بوده و سپس به صورت پودر ثعلب در می آید. پودر دارویی ثعلب از غده توپی شکلی که در گیاه موجود بوده و برای تولید و رشد آن در سال آینده مورد نیاز است به دست می آید. ثعلب ممکن است پس از برداشت به صورت پودر و آسیاب شده در آمده و برای مدت طولانی نگهداری گردد. برخی از افراد آن را به صورت دم کرده بکار برده و از خواص آن استفاده می کنند. گیاه خشک شده ثعلب نیز ماندگاری مناسبی دارد، با این حال نگهداری طولانی مدت از ثعلب صرفا با خشک کردن و پودر کردن آن امکان پذیر است. پودر شدن ثعلب ممکن است سطح خواص آن را تا حدودی کاهش دهد، با این حال نمی توان آن را چندان در از بین رفتن خواص دارویی ثعلب موثر دانست.
ترکیبات شیمیایی گیاه دارویی ثعلب
این گیاه با توجه به ترکیبات شیمیایی و املاح معدنی مختلفی که دارد به عنوان یک گیاه دارویی شناخته می شود. ترکیبات ویژه این گیاه عبارتند از :
انواع املاح معدنی
هیدرات کربن
قند
آمیدون
مواد پروتئدی
موسیلاژ
مواد لعابی
لوروگلوسین
آلبومین
اسانس و نشاسته
لازم به ذکر است که پس از خشک کردن گیاه ثعلب مقدار زیادی از مواد لعابی آن همچون موسیلاژ، ماده ای که شبیه صمغ عربی است، نشاسته، مواد رنگی، اسانس ها و برخی از املاح معدنی آن به صورت کومارین در می آیند. کومارین به عنوان یک ترکیب شیمیایی، یکی از محصولات متابولیسم ثانویه رایج در واکوئلی و ترکیبی از خانواده مواد فنلی رایج در گیاهان است.
از کاربرد ثعلب شگفت انگیز بیشتر بدانیم:
کاربرد ثعلب با توجه به نیاز شما متفاوت است. ثعلب می تواند در مصارف دارویی، زیبایی و حتی تهیه خوراکی های خوشمزه مورد استفاده واقع گردد. در ادامه به صورت تفصیلی و کاملاً کاربردی انواع کاربرد های ثعلب را تشریح می کنیم.
خواص دارویی ثعلب:
ثعلب از گذشته تا کنون برای درمان و رفع بسیاری از مشکلات جسمی به کار رفته است. از جمله خواص دارویی ثعلب عبارتند از:
رفع مشکلات گوارشی همچون سوزش سر دل، نفخ، سو هاضمه و درمان اسهال در کودکان
کاهش علائم مربوط به فلج عصب صورت یا لقوه که در آن عصب چهره فرد فلج می شود
درمان نازایی با استفاده از شیاف برگ ثعلب به همراه کمی زعفران و کمی مشک قبل از آمیزش جنسی
درمان عفونت و ورم کلیه و مثانه با استفاده از دم کرده گیاه ثعلب
تقویت کننده قوای جنسی با تاثیر در افزایش میزان اسپرم
درمان سرماخوردگی و اخلاط های خونی با استفاده از دم کرده ثعلب
رفع ورم حاد روده در ابتلا به بیماری حصبه با جوشاندن دو گرم صلب در صد و پنجاه سی سی آب
درمان کم خونی با استفاده از دم کرده آن
درمان انزال زودرس در مردان
رفع مشکلات معده با استفاده از دم کرده این گیاه به میزان ۱۸ گرم در ۱۰۰ سی سی آب
درمان رعشه و تشنج های کزازی
افزایش قوای کودکان در صورتی که همراه شیر میل شود
درمان دردهای عصبی با کاهش سطح استرس بدن
تقویت سیستم ایمنی بدن به علت برخورداری از خواص ضد میکروبی بسیار قوی
کاربرد ثعلب در زیبایی:
هرچند کاربرد ثعلب در موارد سلامت و درمان، مهمترین مشخصه این گیاه چند ساله است با این حال نمی توان از خواص ثعلب در زیبایی چشم پوشی کرد. از ثعلب به طرق مختلفی جهت زیبایی پوست و مو استفاده می شود. مهمترین خواص زیبایی ثعلب عبارتند از:
درمان ریزش مو
ثعلب به علت برخورداری از مواد مغذی بسیار زیاد، سبب تقویت فولیکول های مو شده و رشد آنها را ارتقا می بخشد.
جهت تهیه ماسک ثعلب برای مو می توانید به یکی از روش های ذیل عمل کنید
ترکیب ثعلب با روغن زیتون و گل سرخ و قرار دادن این ماسک بر روی سر به مدت ۱۵ دقیقه
ترکیب پودر ثعلب با گل پنیرک و روغن نارگیل در یک لیتر آب جوشیده و استفاده از مواد صاف شده آن به صورت ژل
ثعلب علاوه بر تاثیر مثبت بر روی مو، برای شادابی پوست نیز مفید است. کاربرد ثعلب در جوان سازی پوست به صورت ذیل است:
رفع چین و چروک
ثعلب نقش بسیار مهمی در بازسازی سلول های پوستی و از بین بردن سلول‌های مرده ایفا می‌کند. این ماده گیاهی با سفت کردن پوست صورت مانع ایجاد چین و چروک شده و با از بین بردن چین و چروک های ایجاد شده منجر به جوانسازی پوست می گردد.
رفع آکنه و جوش های صورت
در گذشته از بخور ثعلب و یا و ماسک آن برای درمان آکنه و جوش های صورت استفاده می شد هم اکنون از این گیاه در بسیاری از ماسک های گیاهی جهت افزایش میزان تاثیرگذاری ماسک مورد نظر استفاده می شود.
کاربرد ثعلب در آشپزخانه:
مهمترین کاربرد ثعلب در آشپزخانه و تهیه خوراکی های خوشمزه به تهیه و تولید بستنی سنتی باز می‌گردد.
تهیه بستنی سنتی با پودر ثعلب
صرفاً بستنی سنتی ایرانی نیست که با استفاده از پودر ثعلب تهیه و بسیار خوشمزه می‌شود. بستنی یونانی، بستنی ترکی و بستنی عربی نیز از جمله مواردی هستند که در تهیه آنها از پودر ثعلب استفاده می شود.
کاربرد ثعلب در تهیه سالپ
سالپ یک نوشیدنی بسیار خوشمزه است که در کشور ترکیه تهیه می شود و برای ساخت آن از ثعلب، شیر داغ، دارچین و شکر استفاده می شود.
تهیه دسر ثعلب
پودینگ و بستنی ثعلب از جمله دسرهای بسیار خوشمزه ای هستند که در برخی از کشورهای جهان و به خصوص کشور ترکیه سرو می گردند.
تهیه دمنوش
هر چند این مبحث را می توان در بخش خواص دارویی ثعلب مورد بررسی قرار داد با این حال از آنجا که اغلب دمنوش ها مصارف خانگی دارند و به صورت شخصی تهیه می شوند می توان تهیه دمنوش ها را یکی از انواع کاربرد ثعلب در آشپزخانه برشمرد.
استفاده از گیاه خشک شده ثعلب برای تهیه غذای دریانوردان
این یک اصل مهم و ضروری در خصوص تغذیه دریانوردان است. البته در این خصوص باید به میزان مجاز استفاده از این گیاه نیز توجه داشت چرا که مصرف بیش از ۲ گرم ثعلب در روز مجاز نیست.
کاربرد ثعلب در دوران بارداری و شیردهی
هر چند در مباحث پیشین و به عنوان یکی از خواص درمانی ثعلب این گیاه را به عنوان یکی از داروهای موثر در رفع نازایی زنان برشمردیم با این حال استفاده از آن در دوران بارداری به هیچ وجه توصیه نمی گردد. هر چند آزمایشات معتبر علمی در این خصوص صورت نگرفته است با این حال تجربیات بدست آمده حاکی از امکان سقط جنین به علت مصرف ثعلب است. همچنین بسیاری از متخصصان با توجه به حساس بودن دوران شیردهی به مادران توصیه می کنند که از مصرف این گیاه به صورت پودری و یا دم کرده در دوران شیردهی نیز اجتناب ورزند.
بنابراین اگر باردار هستید و یا دوره شیردهی را سپری می کنید بهتر است از خرید انواع بستنی، دمنوش و یا نوشیدنی های که برای تهیه آنها از ثعلب استفاده شده است خودداری کنید.
ثعلب برای لاغری، آره یا خیر؟
اگر به یک عطاری مراجعه کردید و جهت لاغری داروی ثعلب را به شما پیشنهاد کردند بهتر است بدانید که این یک گزافه گویی بیش نبوده و صرفا در راستای تبلیغ این محصول صورت گرفته است.
لازم به ذکر است که گیاه ثعلب علاوه بر اینکه توانایی کاهش وزن شما را ندارد بلکه به شدت می تواند باعث افزایش وزن نیز شود. بنابراین بهتر است توسط افراد لاغری که قصد افزایش وزن دارند استفاده گردد چرا که بسیاری از آزمایشات نتایج مثبت و مطلوبی در خصوص افزایش وزن افراد لاغر پس از مصرف ثعلب ارائه داده‌اند.
مضرات و عوارض ثعلب:
هرچند خواص بسیاری برای ثعلب برشمردیم با این حال نباید از مضرات و عوارض آن غافل شد. بنابراین بهتر است پیش از خرید ثعلب و مصرف آن، به موارد ذیل دقت کنید.
اگر از ثعلب برای درمان نازایی استفاده می کنید باید بدانید که رعایت بهداشت فردی در این زمینه بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که ثعلب قادر است در مدت زمان اندکی حجم باکتری های مضر در دهانه رحم را به شدت افزایش دهد و در صورت عدم توجه به بهداشت فردی می تواند شما را با بیماری های جنسی بسیاری مواجه کند.
اگر به مصرف ثعلب عادت کرده اید و یا برای بسیاری از مصارف روزانه خود از آن استفاده می کنید باید مراقب تارهای صوتی خود باشید چرا که استفاده زیاد از ثعلب موجب از کار افتادن تارهای صوتی می شود و مشکلات بسیاری را در این زمینه برای شما ایجاد می کند که به راحتی درمان نمی شوند.
اگر مبتلا به بیماری واریکوسل هستید از مصرف گیاه ثعلب به هر نوعی چشم پوشی کنید.
ثعلب با توجه به طبع گرم و مرطوبی که دارد خاصیت قاعده آوری داشته و بنابراین مصرف آن در زمان بارداری منجر به سقط جنین می‌گردد. مصرف ثعلب در دوران قاعدگی منجر به افزایش خونریزی و از بین رفتن سطح انرژی بدن شده و ممکن است شما را با افت شدید فشار خون مواجه کند. بنابراین در این دوره از گیاه ثعلب استفاده نکنید. اگر مزاج بسیار گرمی دارید استفاده از گیاه ثعلب می تواند شما را با مشکلات گوارشی و مشکلات عصبی متعددی مواجه کند. بنابراین بهتر است در میزان استفاده از ثعلب تعادل را رعایت کنید.
ارسال سراسری به کل کشور 
